#köpekler

Çaresizlik, acziyet içinde kalma, kişinin bir soruna çözüm bulamama ve elinden bir şey gelmeme durumudur. Kişi bu özelliğiyle olumsuzluk hissine kapılır, bu olumsuzluk hissi şahısların yaşantısını derinden etkiler ve geleceğe karşı umutsuzluk duygusu oluşmaya başlar. Eğer zihnimizi pozitif düşünmeye odaklarsak ve eğitirsek gelecekte negatif düşüncelerle daha kolay başa çıkarız bu da zamanla daha az kaygılı, daha huzurlu olmamız anlamına gelir.
Bütün bunların aksine aslında çaresizlik hissi, "öğrenilen" bir duygudur. Henüz çocukken öğrenilen bu duygu, yetişkinlik süresince yavaş yavaş etkisini kaybeder. Zira yetişkin birinin her daim başka seçenekleri olacaktır. "Öğrenilmiş çaresizlik" kavramı, ilk kez 1967 yılında hayvanlar üzerinden yapılan deneylerin, insanlar üzerinde de benzer sonuçlu tepkimeler doğurmasıyla peyda olmuştur. Dr. Seligman ve Dr. Maier, çalışma arkadaşlarıyla beraber köpekler üzerinden gerçekleştirdikleri "öğrenilmiş korku" çalışmalarını uyguladıkları sırada tesadüfen karşılaştıkları durumu tanımlamak için bu kavramı kullanmışlardır. Seligman ve Maier, iki aşamalı bir deneysel düzende elektrik şoku kullanarak köpekler üzerinde bir çalışma yapmış ve bu deneyde köpekler, birinci grup "kaçma", ikinci grup "çaresiz" ve üçüncü grup "kontrol" grubu olmak üzere üç farklı gruba ayrılmıştır.
Çaresiz (ikinci) grup; Köpekler bir süre şoka maruz kalmışlardır, fakat köpeklere şoktan kaçabilmeleri için imkan verilmemiştir.
Kaçma (birinci) grup; Bu koşulda köpeklere şok verilmiştir, fakat köpekler bir düğmeye basarak kendilerine verilen bu şoktan kaçabilmişlerdir. Ayrıca bu koşuldaki köpekler düğmeye basınca, şoktan kaçamayan köpeklerin de şoka maruz kalmasına bir son verebilmişlerdir.
Üçüncü “kontrol” grubu; Bu köpekler şoka hiç maruz kalmamıştır, sadece deneyin ilk aşamasını izlemiş ve bitmesini beklemişlerdir.
Deneyin ikinci aşamasında, bütün köpeklere şok verilmiştir. Köpekler, bu şoktan, yanlarındaki bariyerden atlayarak kurtulabileceklerdir. Bariyerden atladıktan sonraki bölge şokun olmadığı bölgedir. Yani, deneyin ikinci aşamasında, köpeklerin şoktan kaçınma davranışı gözlemlenecektir. Deneyin ilk aşamasında herhangi bir şoka maruz kalmamış köpekler bariyerden atlayarak şoktan kurtulmayı öğrenmişlerdir. Ayrıca, yine deneyin ilk aşamasında “şoktan kaçılabilen koşula” tabii olan köpekler bariyerden atlayarak şoktan kaçınmayı öğrenebilmişlerdir. Ancak, ilk aşamada “şoktan kaçılamayan koşulda” yer alan köpekler diğer köpeklerden oldukça farklı davranmışlardır. Bu köpeklerin çoğu, şoka maruz kaldıklarında büyük bir stresle koşuşturmaya başlamış, sonra da zemine uzanarak şoka maruz kalmaya çaresizce devam etmişlerdir. Özet olarak denilebilir ki, daha önce “şoktan kaçılamayan koşulda” yer alan köpeklerin şoktan kaçabilme yetenekleri zarar görmüş ve bu da “öğrenilmiş çaresizlik” olarak literatüre girmiştir.

View more